Vijf redenen voor het einde van beschavingen

In het bestaan van de mensheid zijn er al veel beschaving gekomen en gegaan. Denk bijvoorbeeld aan het Romeinse Rijk, de Maya beschaving of het Egypte van de farao’s. Het blijkt dat deze beschavingen op het einde van hun tijden allemaal aan dezelfde kenmerken voldeden.

Jared Diamond wordt op dit gebied als een expert gezien en heeft hierover een uitgebreid boek geschreven: Collapse: How Societies Choose to Fail or Succeed. Ik heb zijn theorie hieronder proberen kort samen te vatten. Het is een lastiger stuk dan jullie van mij gewend zijn, maar dat komt omdat het vooral heel theoretisch is.

Scenario: Olietekorten

Enkeltje Amsterdam – New York: €15.000,-. Veel cruiseschepen liggen aangemeerd en hebben een andere functie gekregen. De wereld lijkt ineens weer enorm groot. En dat allemaal omdat het zwarte goud ineens op was. Slechts een kleine groep zag het aankomen, maar de meerderheid van de samenleving was er niet op voorbereid. Iemand die bewustwording probeert te creëren voor de oprakende olietekorten is Simon Kalf. Volgens hem duurt het namelijk niet lang meer voor we een grootschalige oliecrisis hebben.

Simon Kalf is woordvoerder van Peak Oil Nederland, een stichting die onderzoek doet naar de vraag: hoeveel olie is er nog en wat zullen de gevolgen zijn van tekorten? Met deze onderzoekers proberen ze politici en beleidsmakers ervan te overtuigen dat het belangrijk is om de overstap te maken naar duurzame energie. Want “feit is dat de conventionele olieproductie aan het dalen is.”

Scenario: Hackers leggen de wereld plat

Geen elektriciteit, geen schoon drinkwater en geen bereik op je telefoon. Dat allemaal omdat een groep hackers het allemaal heeft platgelegd. Niemand die het had zien aankomen en al helemaal niemand die je komt vertellen hoe en wanneer het gerepareerd wordt. Gelukkig hoeven we volgens Henk-Jan Angerman van SECWATCH niet bang te zijn dat zoiets snel zal gebeuren.

Henk-Jan Angerman is Certified Ethical Hacker/Licenced Penetration Tester bij SECWATCH, een bedrijf dat ingehuurd wordt door andere bedrijven om de beveiliging te testen. Met andere woorden: hackers die proberen in te breken omdat het bedrijf daar letterlijk om gevraagd heeft. Hij legde mij uit waarom we niet hoeven te vrezen voor onze infrastructuur.

Scenario: Derde Wereldoorlog

Halve steden liggen in puin en van een infrastructuur is geen sprake. De littekens van de Derde Wereldoorlog zijn zichtbaar in het landschap en de gezichten van mensen. Een oorlog die werkelijk over de hele wereld zal woeden, is volgens Bert Bomert echter niet zeer waarschijnlijk. “Maar de Derde Wereldoorlog, die is er al.”

Bert Bomert is geschiedkundige en werkzaam aan het CICAM van de Radboud Universiteit in Nijmegen. Hij heeft onder andere gepubliceerd over de rol en de mogelijkheden van de NAVO en EU op het gebied van veiligheidshandhaving in Europa. Na een gesprek van een uur heb ik het volgende scenario opgesteld.

Scenario: Robot-overheersing

Na de overwinning zijn alle grote netwerken opgebroken. Nooit meer mag de hele wereld in verbinding staan met elkaar. Dat was namelijk de manier waarop robots de macht konden grijpen. Dit doembeeld over de toekomst van robotica en kunstmatige intelligentie is alleen zeer onwaarschijnlijk volgens Arnoud Visser.

Arnoud Visser is expert op het gebied van robotica en kunstmatige intelligentie en werkzaam aan de UvA. In een gesprek van een uur heb ik proberen te achterhalen wat de toekomst voor ons in petto heeft op het gebied van robots en KI, en of we bang moeten zijn voor robots die de macht grijpen. Aan de hand van dat gesprek heb ik het volgende scenario opgesteld.

Scenario: Pandemie

De ziekenhuizen liggen vol, de doden worden verbrand of begraven in massagraven, en nog slechts één op de tien mensen is gezond. De uitbraak van een zeer snel verspreidend virus heeft de hele wereld lam gelegd. Het is een scenario dat mogelijk is, al is het niet zeer waarschijnlijk volgens Harald Wychgel.

Harald Wychgel is werkzaam bij het RIVM en heeft onder andere in het responsteam gezeten voor het H1N1 virus (de Mexicaanse griep). Ik vroeg hem naar de huidige situatie met Ebola, hoe groot hij de kans acht dat er een ziekte zal zijn die de wereld in zijn greep zou krijgen en wat we er tegen zouden kunnen doen. Naar aanleiding van dat gesprek heb ik het volgende scenario opgesteld.